دومین هفته از دوره آموزشی مبانی و مدل های اقتصادی، در روز پنج شنبه 11 آبان 1396، از ساعت 8 در سالن اجتماعات مرکز تحقیقات مبانی و مدل های اقتصادی بومی برگزار گردید.

جلسۀ اول:‌تحلیلی بر سیر شناخت در علم اقتصاد

در نخستین جلسه دکتر سید مهدی زریباف موضوع« تحلیلی بر سیر شناخت در اقتصاد» را تبیین کردند.

سرفصل های ارائه شده عبارتنداز:

• بنیان‌های تفکر اقتصاد نوین
• روش‌شناسی علم اقتصاد و تاریخچۀ آن
• آزادی از ارزش
• جایگاه تفکر اسلامی و اقتصاد اسلامی

سؤالات کلیدی تبیین شده در جلسه

• جدایی دین از علم چه تأثیری بر اقتصاد داشت؟
• چگونه ارزش از اقتصاد حذف شد؟
• روش‌شناسی اقتصاد اسلامی چیست؟

در ادامه هر کلاس، با طرح پرسش و پاسخ استاد و دانش پژوهان فضای گفت و گو شکل گرفت.

جلسۀ دوم: اقتصاد اسلامی به‌مثابۀ حکمرانی عادلانه بر جامعه

از ساعت 9:30 تا ۱۰:۴۵؛ دکتر محمد نعمتی  سرفصل های زیر را پوشش دادند:

• تلقی رایج از دانش اقتصاد
• تلقی از علوم اجتماعی و اقتصاد در دوره‌های تاریخی مختلف
• اقتصاد به عنوان اخلاقیات فلسفی
• اقتصاد به مثابه سیاست‌های مالی و دولتی
• اقتصاد به مثابه ساینس
• معرفت: ساینس یا تدبیر؟
• نظریه چیست؟ باور صادق موجه؟ (واقع‌نمایی)
• یا کنش عادلانه؟ (درست و نادرست افعال و سیاست‌های انسانی)
• پنج مؤلفه پوزیتویست‌ها برای تمایز علم از غیر علم
• تلقی و تعریف از تدبیر مدن
• ارائه سازوکارهای بهره‌مندی جامعه از مواهب و خیرات
• مواهب چیست؟ هرآنچه ابناء بشر برای رفع نیازهای خود در پی تدارک و تهیه آن هستند:
• انواع کالاها و خدمات خصوصی
• انواع کالاها و خدمات عمومی
• انواع منابع و ثروت‌های طبیعی

جلسۀ سوم: فایده، عدالت و سیاستگزاری اقتصادی؛ ایدۀ استوارت میل و نقدی بر آن

سومین کلاس نیز توسط دکتر نعمتی در ساعت ۱۱:۱۵ تا ۱۲:۱۵؛ با موضوع «فایده، عدالت و سیاستگزاری اقتصادی؛ ایدۀ استوارت میل و نقدی بر آن» برگزار گردید که سرفصل های زیر تدریس شد:

• معرفی کتاب «فایده گرایی استوارت میل»
• اخلاقی بودن افعال بشری
• دیدگاه ها در مورد فعل عادلانه (دیدگاه ارسطو، میل، بنتام، رالز، مکین تایر)
• فضیلت گرایی
• فایده گرایی از نگاه استوارت میل
• ابعاد نظریات عدالت

جلسه چهارم: ماهیت اعتباری بودن علوم اجتماعی و نظریه اقتصاد اسلامی

سرفصل های پوشش داده شد توسط دکتر موحدی با موضوع « ماهیت اعتباری بودن علوم اجتماعی و نظریه اقتصاد اسلامی» به شرح زیر بود:

• تبیینی از ماهیت مشاهدات به اصطلاح Objective اقتصادی
• تبیینی از نظریه بار بودن مشاهدات به اصطلاح Objective اقتصادی
• تبیینی از نظریه بار بودن انگاره‏ها (مفاهیم نظری) به اصطلاح Objective اقتصادی
• تبیینی از اعتباری بودن علوم اجتماعی (مثل علم اقتصاد)
• ثمرات اعتباری دیدن علوم اجتماعی
• دوری از تناقضات و اشکالات عینیّت‏گرایی و نیل به معنایی موسع از علوم (اجتماعی) موصوف
• شکستن بت علم‏ (Sciense) و تقدّس منبعث از عینیّت‌‏‏پنداری آن
• ایجاد اعتماد به نفس برای نظریه‌‏پردازی در عرصه اقتصاد اسلامی و علوم دینی
• دقت در بهره‌‏گیری از انگاره‌‏ها برای ساخت اقتصاد اسلامی
• چگونگی اعتبار نظریه اقتصاد اسلامی فارغ از معنای نظریه اقتصادی
• طرح، ساختار یا چارچوب تحلیلی، علم، مدل، الگو، نظام فکری و ...فارغ از روش‏های علمی متعارف در نظریه‏پردازی اقتصادی
• قیاس‏‌گرایی، تجربه‏‌گرایی (پوزیتویسم، ابطال‏گرایی، ابزارگرایی)، برنامه‏ پژوهش علمی، ...
• علم اقتصاد اسلامی [در تلقی متعارف] از سنخ ادارکات حقیقی است

سؤالات کلیدی تبیین شده در جلسه:

•  آیا می‏‌توان بعد از قبول عینی بودن علوم اجتماعی، قائل به وجود اقتصاد اسلامی بود؟
•  اعتباری دیدن علوم اجتماعی چه دلالت‏هایی در نظریه‌‏پردازی اقتصاد اسلامی خواهد داشت؟
• چگونه می‎‏توان از لحاظ معرفت‌‏شناختی به دفاع از نظریه‌‏پردازی اقتصاد اسلامی پرداخت؟

جلسۀ پنجم: نقد و بررسی اقتصادسیاسی کلاسیک

سرفصل های موضوع «نقد و بررسی اقتصادسیاسی کلاسیک» ارائه شده توسط دکتر علی اکبر ناسخیان عبارت بودند از:

• زمینه‌های شکل‌گیری اقتصادسیاسی کلاسیک: عوامل تاریخی، اجتماعی و فلسفی.
• اقتصاد سیاسی و علم اقتصاد
• تأثیر تحولات عینی اقتصادی اجتماعی در روش علم اقتصاد
• نقش اندیشه های فلسفی در جهت دهی، توجیه و تقویت افکار اقتصادی

سؤالات کلیدی تبیین شده:

• نقش عوامل و تعارضات طبقاتی در شکل‌گیری نظریه‌های اقتصاد کلاسیک چه بوده است؟
• چه عوامل تاریخی و فلسفی در شکل‌گیری اقتصاد کلاسیک نقش داشته است؟
• نقد و بررسی اقتصاد سیاسی کلاسیک از چه زاویه‌ای مفید است؟

متن و فیلم جلسات پس از تدوین و ویرایش نهایی در اختیار علاقه مندان قرار خواهد گرفت. دانشجویان و علاقه مندان مباحث برای شرکت در جلسات آینده دوره آموزشی می توانند مشخصات خود را به شماره 09104491997 ارسال فرمایند یا جهت ثبت نام به لینک زیر مراجعه نمایند.